Slim moderniseren

Digitale transformatie: Inzichten van Anneke Keller

Zij stond aan de wieg van online boodschappen doen bij Jumbo, heeft de digitale transformatie van Coolblue van dichtbij meegemaakt en was verantwoordelijk voor de IT-afdelingen bij TomTom en Wehkamp. Anneke Keller, momenteel CTO bij PostNL, is met recht een expert te noemen als het gaat om digitale transformaties.

Maar wat houdt een digitale transformatie precies in? Hoe draagt dit bij aan bedrijfscontinuïteit en zorg je ervoor dat het een succes wordt voor jouw organisatie? Als lid van de Raad van Advies van LINKIT, deelt Anneke haar ervaringen en laat zien hoe niet alleen technologie, maar met name de mens de motor is van bedrijfsinnovatie.

Erkennen van de IT-afdeling

Digitale transformatie is vaak een reactie op veranderende marktomstandigheden, zoals snelle groei of krimp, de verschuiving van fysieke naar digitale dienstverlening, of als gevolg van een bedrijfsovername. “Deze veranderingen dwingen organisaties om hun bedrijfsmodellen te herzien en zich aan te passen aan de nieuwe realiteit”, zegt Anneke.

Erkenning van de IT-afdeling is een belangrijke eerste stap hierin. “Veel organisaties beschouwen IT als een noodzakelijke kostenpost, waardoor technologie geen integraal onderdeel van het bedrijfsmodel is”. In haar ogen leidt het slim en strategisch inzetten van IT, zoals bijvoorbeeld Google en Netflix doen, juist tot meer winst en innovatie, waardoor een voorsprong in de markt behouden blijft.

Technologie maakt de muziek, de mens bepaalt de maat

Maar hoewel nieuwe oplossingen als AI en kwantumtechnologie enorme innovatiemogelijkheden bieden, maken ze bedrijven ook blind voor de menselijke factor. Uit ervaring weet Anneke dat technologie vaak de overhand heeft en de zachte kant (de mens) onderbelicht blijft. “Vaak heerst het idee dat technologische snufjes het bedrijfsleven verbeteren, maar ik geloof niet in die definitie”, zegt ze. “Voor mij zit innovatie in het menselijke vermogen om te anticiperen op veranderingen en ontwikkelingen.”

“Voor mij zit innovatie in het menselijke vermogen om te anticiperen op veranderingen en ontwikkelingen.”

Wanneer organisaties zich blindstaren op digitalisatie, kan dit op termijn leiden tot een overwoekering van legacy in de IT-omgeving. Anneke merkt op dat het veel belangrijker is om te kijken naar de toekomstige toepasbaarheid van een beoogde oplossing. “Technologie speelt een grote rol, maar als mens bepaal je de toepassing ervan. Het selecteren van de juiste technologie draait niet om het hebben van de nieuwste oplossingen, het gaat erom dat de gewenste techniek de vraag beantwoordt en toepasbaar is op verschillende niveaus, ook voor toekomstige projecten. Alleen op die manier creëer je een duurzame (IT-)omgeving.”

Menselijke dimensie is vitaal

Het woord ‘mens’ is gevallen, een sleutelwoord wat Anneke betreft. Niet voor niets stonden, bij alle IT-projecten die zij heeft geleid, soft skills centraal. “De menselijke dimensie is vitaal voor een succesvolle digitale transformatie, maar toch blijft deze vaak onderbelicht. Door inspirerend leiderschap ontstaat er een betrokken team dat het doel begrijpt en waarbij de weerstand tegen verandering afneemt. Met als positief gevolg dat mensen creatiever worden en er innovatieve oplossingen ontstaan.”

“De menselijke dimensie is vitaal voor een succesvolle digitale transformatie, maar toch blijft deze vaak onderbelicht.”

In haar ogen is de mens een elementair onderdeel van een doelgerichte bedrijfsstrategie. “Goed management kenmerkt zich door effectieve communicatie, om de neuzen in dezelfde richting te krijgen. Het creëren van synergie tussen alle disciplines en belanghebbenden. Het delen van ervaringen. Een cultuur ontwikkelen (en bewaken) waarin het maken van fouten is toegestaan. Zo vorm je een sterke basis voor succes en hoef jij je, als IT-manager of CTO, geen zorgen te maken of jouw team wel nadenkt over bijvoorbeeld Green IT of GenAI; zij zijn zich bewust van toepasbare technologieën en zijn daar al lang mee bezig.”

Andere manier van werken

Toch heeft de onverstoorbare evolutie van nieuwe technologieën niet alleen invloed op bedrijfsstrategieën; het verandert ook de manier waarop mensen werken. “Besluiten worden steeds meer op basis van data genomen (data-driven besluitvorming, red.), de roep om AI-specialisten of UX-specialisten wordt groter en de automatisering van taken neemt toe”, zegt Anneke.

Ze illustreert dit met de rol van een developer. “Voorheen besteedde hij/zij gelijke tijd aan het bedenken, ontwikkelen en implementeren van een oplossing. Met de opkomst van nieuwe technologieën (zoals low-codeplatforms, automatiseringstools en cloudservices, red.) gaat het coderen veel sneller en efficiënter -zeker met de opkomst van copilot, de AI-ondersteuning bij programmeren. Hierdoor is de focus van de developer verschoven naar het functionele aspect, waardoor de taakverhouding nu 50/50 is. Met kortere doorlooptijden, frequentere releases en een versnelde time-to-market als resultaat, waar zowel bedrijven als klanten van profiteren.”

Om gelijke trend te houden met nieuwe technologieën, wijst Anneke op het belang van kennisdeling. “Dat is waar leiderschap in faciliteert. Stel de juiste teams samen, zodat ze elkaar versterken. Sta open voor experimenten en sta het maken van fouten toe. Het doel is om ervan te leren, want dát creëert toegevoegde waarde. Nieuwe technologieën ondersteunen weliswaar bedrijfsgroei, maar dat kan alleen door de juiste toepassing ervan en die bepaalt de mens.”

“Nieuwe technologieën ondersteunen weliswaar bedrijfsgroei, maar dat kan alleen door de juiste toepassing ervan en die bepaalt de mens.”

Cyclus van innovatie

Om inzicht te geven in deze constante stroom aan nieuwe technologieën en veranderende markt- en bedrijfsbehoeften, heeft Anneke het boek ‘The Cherry Model’ geschreven. “Ik gebruik een kersenboom als metafoor: de stam symboliseert het bedrijf, de takken staan voor het management en de kersen illustreren de medewerkers. De groei van de boom is afhankelijk van de seizoenen en zo is het ook met innovatie. De vier jaargetijden staan synoniem aan groei en stagnatie.”

“De winter symboliseert een lastige periode, waarin de markt niet altijd meewerkt en het voelt als overleven. In de lente keert de rust terug en heb je tijd om de organisatie te vormen, afhankelijk van de markt. De zomer kenmerkt groei: veel is mogelijk en je kunt gaan bouwen aan de organisatie en de cultuur. De herfst staat symbool voor de oogsttijd. Je grijpt kansen aan, betreedt nieuwe markten en implementeert nieuwe oplossingen. Vervolgens wordt het winter en begint de cyclus opnieuw -zo groeit de boom. Innovatie is niets meer dan een constant traject van verbetering en vernieuwing.”

“Innovatie is niets meer dan een constant traject van verbetering en vernieuwing.”

Deze ‘kersenboom-benadering’ is volgens Anneke toepasbaar op vrijwel iedere organisatie, ook de kleinere bedrijven. “Vaak heerst bij kleine bedrijven het idee dat een digitaliseringsslag meer kost dan het oplevert, of dat het voor hen weinig toegevoegd. Zij zien een digitale transformatie vaak als ‘iets voor een groot bedrijf’. Terwijl zij zich op dat moment niet realiseren dat ze door hun relatief kleine omvang juist enorm flexibel en schaalbaar zijn, en hierdoor snel kunnen reageren op veranderingen. Vooral in een kennisgedreven markt hebben deze bedrijven een voorsprong, omdat de implementatie van innovatieve oplossingen niet eerst langs allerlei schijven hoeft, zoals bij grote Agile-gedreven organisaties het geval is. Snelheid is cruciaal voor innovatie, en door dit voordeel te benutten, kunnen kleinere bedrijven grote organisaties uitdagen en hen soms zelfs van de troon stoten. Een digitale transformatie heeft voor hen dus wel degelijk toegevoegde waarde, evenals voor grote organisaties.”

“Snelheid is cruciaal voor innovatie, en door dit voordeel te benutten, kunnen kleinere bedrijven grote organisaties uitdagen en hen soms zelfs van de troon stoten.”

Continu proces van aanpassingen en verbeteringen

Volgens Anneke zijn er twee bedrijven die tot ieders verbeelding spreken en die de invloed van een digitale transformatie goed illustreren: bol.com en Coolblue. Bij laatstgenoemde heeft ze jaren aan het roer van de ontwikkelafdeling gestaan (als ‘IT Manager Development’ en ‘Head of Software Development’, red.) en van dichtbij meegemaakt wat de verschuiving van fysieke retail naar e-commerce doet met een bedrijf.

“Nieuwe technologieën werden verankerd in het bedrijfsmodel, teams werden hervormd en de focus kwam te liggen op de continue ontwikkeling van mens en (digitale) techniek. Het belang van het zelf bedenken en ontwikkelen van bedrijfsspecifieke software werd integraal onderdeel van de bedrijfsvoering en mijn ontwikkelteam is in een kleine drie jaar gegroeid van ongeveer 40 naar bijna 200 mensen. Strategische besluiten die de organisatie uiteindelijk geen windeieren hebben gelegd (2,4 miljard euro omzet in 2023, red.).”

Dit voorbeeld geeft volgens Anneke dan ook aan dat modernisering geen eenmalig project is, maar een voortdurend proces van aanpassingen en verbeteringen. “De snelle opmars van nieuwe technologieën kan een uitdaging zijn voor organisaties, maar feit is dat je het niet kunt negeren. Achterblijven vormt een serieus probleem, dus ervaar het als een kans. Erken het belang van IT en focus doelgericht op technologische mogelijkheden die helpen om strategische (digitale) keuzes te maken. Door aandacht te schenken aan zowel de technische componenten als de soft skills, zorg je voor een duurzaam, concurrerend groeipatroon van jouw kersenboom.”

“Achterblijven vormt een serieus probleem, dus ervaar het als een kans.”